Massa? Of individu?

De afgelopen weken heb ik op Netflix met verbazing, verbijstering en ongeloof de documentaire bekeken over de Bhagwan; Wild, wild Country.

Ik blijf het intrigerend en fascinerend vinden om te zien hoe duizenden mensen, vaak hoogopgeleiden, zich bekeerde en zich aansloten bij deze sekte. Beelden van grote zalen vol met mensen, gestoken in oranje gewaden, in totale euforie voor een podium met in mijn ogen, een wat fragiele uitziende oude man met lange baard, die gelukzalig lachte met zijn handen gevouwen voor zijn gezicht. Vrouwen wierpen zich letterlijk aan zijn voeten. Mannen ook trouwens. Dokters, advocaten, architecten. Niet de minste mensen waren vatbaar voor zijn charisma. Hij kreeg destijds meer dan 7.000 mensen (zgn. sannyasins) zo ver om huis en haard achter zich te laten en hem te volgen naar een gehucht in Oregon, alwaar ze een nieuwe stad Rajneeshpuram uit de grond stampten. Enfin, je moet de docu maar gaan bekijken. Het ging niet allemaal zonder slag of stoot. Er gebeurden ook hele rare dingen daar in Oregon.

Maar wat mij altijd zo bezig houdt is de fascinatie en loyaliteit die deze mensen hebben voor één persoon. Mensen die goed verstand hebben, intelligent zijn maar zich zo laten indoctrineren door iemand, dat ze al hun bezittingen afstaan. In goede wil. En bij vol verstand. Hoe komt het toch dat mensen zich zo kunnen laten verleiden en zelfs dingen doen die een ‘normaal’ mens niet zou doen, zoals moorden of roven (neem The Family van Charles Manson). Ik vind het werkelijk onbegrijpelijk.

Aan de andere kant kan ik toch een soort van jaloers zijn op het geluk wat zij kunnen vinden (niet in het moorden uiteraard). De kracht die zij putten uit het geloof. Een geloof. Ik mag graag op zondagmorgen naar die Amerikaanse dominees op tv kijken. Fascinerend vind ik het. De boodschap ontgaat mij. Die is niet aan mij besteed maar de overgave, de liefde en intensiteit die zij hebben voor hun geloof of overtuiging vind ik heel bijzonder.

Toen ik in scheiding lag, kreeg ik van een collega een Bijbel. Zij was (is nog) gelovig en vond houvast en kracht uit de Bijbel en Jezus Christus. Zij gunde mij dat ook, zeker in de voor mij destijds moeilijke dagen. Ze drong het niet op, ze bood het me aan. ”Misschien heb je er wat aan”. Ik heb het getracht te lezen, ben gesprekken met haar aangegaan maar bij mij ‘zit‘ het gewoon niet. Ik geloof niet in God. Zoals ik ook niet in de Bhagwan geloof of zijn leer. Ook al ben ik katholiek opgevoed. Ik had graag kracht geput uit zoiets als een geloof. Of de euforie ervaren van een samenkomst van de Bhagwan. Lijkt me geweldig als je alles kunt verklaren en weerleggen naar de komst van Jezus of de puurheid van de Bhagwan.

Maar mis je dan iets in het leven? Als je zoiets ongrijpbaars een grote invulling in je leven gunt? Of missen wij atheïsten en niet gelovigen juist iets in het leven? Zijn wij te nuchter om ons in vervoering te laten brengen? Met intelligentie heeft het niets te maken. Dat is wel duidelijk. Het geluk wat die mensen uitstralen is mij niet bekend. Niet op die manier. De euforie die zij ervaren heb ik nog nooit in die mate mogen ervaren. Ik bedoel ik was bijvoorbeeld erg gelukkig bij het passeren van de finishlijn bij de marathon. Of ik kan me ook heel fijn voelen als ik bij een concert van Faithless de welbekende tonen van het refrein van Insomnia hoor. Bijna euforisch voel ik me dan. De energie schiet bijna tastbaar door de lucht! De geboorte van Sebas was uiteraard ook een gelukmoment. Maar toch, de zaligmakende blikken die doorlopend bij de sannyasins op hun gezicht te zien was is eigenlijk jaloersmakend.

Bij het zien van de documentaire had ik meermaals; “goh, da’s toch mooi. Als je zó gelukkig kan zijn”. Maar grenst het niet aan een soort krankzinnigheid? Zonder nu meteen alle gelovige krankzinnig te noemen, dat absoluut niet (behalve de extremisten dan). Maar op één of andere manier zag het er ook een beetje eng uit.

Het blijft een bijzonder fenomeen; een sekte, een commune. Mooi maar ook eng. Bijzonder en toch gevaarlijk. De kracht van de massa. Aan de ene kant willen we er graag bij horen, maar aan de andere kant blijven we toch graag op zoek naar onze individualiteit. Maar ook de kracht van één enkel persoon. Die ál die mensen in vervoering kan brengen door vaak alleen een verhaal en charisma.  Het is allemaal zo tegenstrijdig. Want het ziet er ook zo heerlijk uit….net als een chocoladetaart. Slecht voor je, maar toch zou je graag stiekem een stukje willen proeven.

Ik zoek mijn geluk en euforische momenten wel elders. Helaas treed Faithless niet meer op, en is de marathon finishen ook niet iets wat je doorlopend kan doen. Ik ben niet ongelukkig. Maar ik loop ook niet de hele dag met een smile van oor tot oor omdat het leven zo mooi is. Ik vind het leven soms stom en kut. Maar er zijn moment die er uit springen. Momenten waarbij ik denk “Wow….. wat heb ik het goed….!” en ik dan ongetwijfeld ook een gelukzalige glimlach om mijn lippen heb.

En zolang mijn hartje nog sneller gaat kloppen van zoiets simpels als een goed nummer bij een goed concert is het allemaal nog te doen.